1. Αποθετήριο Παραδοτέων Υποτρόφων Δράσεων ΕΣΠΑ Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης 2017-2023
2. Όλο το Αποθετήριο
3. Υποψήφιοι διδάκτορες

Τύπος:	Διδακτορική διατριβή
Τίτλος:	Ακουστική περιγραφή ξενόγλωσσων ταινιών animation σε συνδυασμό με μια πολυαισθητηριακή προσέγγιση
Εναλλακτικός τίτλος:	Audio describing (to Greek) foreign-language short animation films combined with a multi-sensory approach
Συγγραφέας:	[EL] Καραντζή, Ισμήνη[EN] Karantzi, Ismini
Επιβλέπων διατριβής:	[EL] Τσίγκου, Μαρία[EN] Tsigou, Maria
Συμβουλευτική επιτροπή:	[EL] Σωσώνη, Βιλελμίνη[EN] Sosoni, Vilelmini [EL] Παριανού, Αναστασία[EN] Parianou, Anastasia
Ημερομηνία:	Σεπ-2023
Περίληψη:	Ακουστική περιγραφή είναι «η ακουστική λεκτική περιγραφή των οπτικών στοιχείων οποιουδήποτε πολιτισμικού (στατικού και δυναμικού) προϊόντος προς όφελος των ατόμων με προβλήματα όρασης» (Perego 2019:333), ενώ επί της ουσίας «δεν αποτελεί αυτόνομο κείμενο, αλλά αποκτά νόημα μόνο ως μέρος μιας ευρύτερης πολυσημειωτικής επικοινωνιακής πράξης» (Reviers 2017:39). Σε ξενόγλωσσο, μη μεταγλωττισμένο οπτικοακουστικό υλικό, οι πρωτότυποι διάλογοι χρήζουν μετάφρασης με σκοπό να εκφωνηθούν στη γλώσσα-στόχος μέσω των ακουστικών υποτίτλων που αποτελούν μια «αναδυόμενη τροπικότητα οπτικοακουστικής μετάφρασης και τοπικής προσαρμογής» (Braun και Orero 2010:186). Σε νομικό επίπεδο, τα δικαιώματα περί ισότητας και καθολικής προσβασιμότητας είναι κατοχυρωμένα διεθνώς, με την ακουστική περιγραφή να αρχίζει να εξελίσσεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο στα μέσα της δεκαετίας του ’80. Οδηγίες έχουν εκδοθεί, ενδεικτικά, από το Ηνωμένο Βασίλειο (2000), τη Γαλλία (2008), την Πολωνία (2010, 2012), αλλά και από το πρόγραμμα ADLAB το 2015 (ενιαίες ευρωπαϊκές οδηγίες), με ερευνητικές μελέτες να ανθίζουν τα τελευταία χρόνια. Στη χώρα μας, αν και σε ακαδημαϊκό επίπεδο, έως και σήμερα, έχει υποστηριχθεί μόνο μία διατριβή σχετικά τις τεχνικές ακουστικής περιγραφής για τον κινηματογράφο (κινηματογραφικές ταινίες) στα ελληνικά (Λιάκου 2021), και έχουν δημοσιευτεί ελάχιστες ερευνητικές εργασίες για την ελληνική γλώσσα με σημαντικότερη αυτή της Georgakopoulou (2008), με χαρά διαπιστώνουμε ότι οι πρακτικές εφαρμογές της ακουστικής περιγραφής έχουν αυξηθεί αισθητά τα τελευταία χρόνια. Έτσι, στο πλαίσιο αφενός της ισότιμης πρόσβασης και της καθολικής προσβασιμότητας των ατόμων με οπτική αναπηρία στην τέχνη, και αφετέρου της έλλειψης εκτενούς βιβλιογραφίας στα ελληνικά, η παρούσα διατριβή αποσκοπεί στη διερεύνηση των τεχνικών ακουστικής περιγραφής ξενόγλωσσων, μη μεταγλωττισμένων ταινιών μικρού μήκους που ανήκουν στο κινηματογραφικό μέσο του animation με την τεχνική του stop-motion σε συνδυασμό με μια πολυαισθητηριακή προσέγγιση, προκειμένου το οπτικοακουστικό αυτό υλικό να καταστεί προσβάσιμο με τον πληρέστερο δυνατό τρόπο για το κοινό-στόχος. Οι ταινίες της μελέτης είναι πέντε: (1) «My Stuffed Granny» (2014) σε σκηνοθεσία της Έφης Παππά, (2) «Boles» (2013) σε σκηνοθεσία της Špela Čadež, (3) «Projection sur Canapé» (2016) σε σκηνοθεσία της Violette Delvoye, (4) «Negative Space» (2017) σε σκηνοθεσία των Max Porter και Ru Kuwahata και (5) «Sororelle» (2019) σε σκηνοθεσία των Frédéric Even και Louise Mercadier. Σε όλες τις ταινίες προβήκαμε σε φιλμική ανάλυση, αποκωδικοποίηση μηνυμάτων και σημείων της εκάστοτε ταινίας, συγγραφή σεναρίου ακουστικής περιγραφής στα ελληνικά, μετάφραση αφήγησης ή/και υποτίτλων προς εκφώνηση (ακουστικοί υπότιτλοι) στα ελληνικά, επιλογή κατάλληλων φωνών εκφώνησης (φωνητικά ταλέντα ή ηθοποιοί), ηχογράφηση σε στούντιο), μείξη ήχων και συγχρονισμό όλων των ηχητικών καναλιών μέσω του προγράμματος REAPER. Στο πλαίσιο της πολυαισθητηριακής προσέγγισης, διεγείραμε επίσης τις αισθήσεις της αφής (ξενάγηση αφής, πριν την προβολή, χειροποίητων απτικών ομοιωμάτων των ηρώων ή πρωτότυπου σκηνικού και ηρώων ή εκτυπωμένων 3D μοντέλων ηρώων με σχετική επένδυση) και, κατά περίπτωση, της όσφρησης και της γεύσης. Υπό το πρίσμα της συγκριτικής μελέτης, οι ταινίες προβλήθηκαν στο κοινό-στόχος (Έλληνες τυφλοί και μερικώς βλέποντες άνω των 18 ετών) με τουλάχιστον δύο εκδοχές (είτε σεναρίου ακουστικής περιγραφής είτε φωνής εκφώνησής του). Εν συνεχεία, εκφωνήθηκαν ερωτηματολόγια που περιείχαν ερωτήσεις σε τρεις άξονες: (1) τα γλωσσικά και παραγλωσσικά στοιχεία, (2) την εμπλοκή των αισθήσεων, καθώς και (3) την ενσωμάτωση και τον συγχρονισμό της ακουστικής περιγραφής και των ακουστικών υποτίτλων στο αρχείο της κάθε ταινίας, ενώ ακολούθησαν και συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης με το κοινό. Για τη διεξαγωγή της έρευνας συνεργαστήκαμε με την Περιφερειακή Ένωση Τυφλών Δυτικής Ελλάδος (Πάτρα), την Περιφερειακή Ένωση Κεντρικής Μακεδονίας (Θεσσαλονίκη), την Ένωση Τυφλών Βορείου Ελλάδος «Ο Λουδοβίκος Μπράιγ» (Θεσσαλονίκη), τη Σχολή Τυφλών Θεσσαλονίκης (Θεσσαλονίκη), τον Φάρο Τυφλών της Ελλάδος (Αθήνα) και τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Τυφλών (Αθήνα). Έχοντας αναλύσει και μελετήσει πολυεπίπεδα τις διαδικασίες και τις απαντήσεις των θεατών που συμμετείχαν στις προβολές μας (μελέτες πρόσληψης/reception studies) με άξονα τα ερευνητικά μας ερωτήματα (ποιοτική μελέτη με τη μέγιστη δυνατή συμμετοχή κοινού), συντάξαμε μια πρόταση κατευθυντήριων οδηγιών που χωρίστηκαν σε έξι στάδια: (1) μελέτη της ταινίας και έρευνα για το υλικό πριν τη διαδικασία πρόσβασης, (2) συνεργασία με σκηνοθέτη και άτομο με μερική ή και ολική απώλεια όρασης, (3) συγγραφή και επιμέλεια σεναρίου ακουστικής περιγραφής, (4) μετάφραση και συγχρονισμός ακουστικών υποτίτλων, (5) ανάθεση φωνών εκφώνησης και (6) διερεύνηση πολυαισθητηριακών παραμέτρων. Σκοπός μας ήταν να συμβάλλουμε στη δημιουργία εθνικών οδηγιών για την ακουστική περιγραφή, με την καινοτομία της έρευνάς μας να εστιάζει στις ξενόγλωσσες ταινίες (ακουστικοί υπότιτλοι) και την πολυαισθητηριακή προσέγγιση του υλικού μελέτης (stop-motion animation). Τα αναλυτικά συμπεράσματά μας οδηγούν σε ιδέες για μελλοντικές έρευνες, προάγοντας τη διεπιστημονικότητα για να δούμε τη ζωή με «άλλα μάτια». Ενδεικτική βιβλιογραφία: • Braun, S., και Orero, P. (2010). Audio description with audio subtitling – an emergent modality of audiovisual localisation. Perspectives: Studies in Translatology 18(3), 173-188. • Georgakopoulou, Y. (2008). Audio Description Guidelines for Greek. A Working Document. Στο: Rai, S., Greening, J. και Petré, L. (eds) (2010). A Comparative Study of Audio Description Guidelines Prevalent in Different Countries. London: Media and Culture Department, Royal National Institute of Blind People (RNIB), 105-108. • Λιάκου, Ε. (2021). Τεχνικές ακουστικής περιγραφής στα ελληνικά για τον κινηματογράφο. Διδακτορική διατριβή: Ιόνιο Πανεπιστήμιο (ΤΞΓΜΔ). • Morisset, L. και et Gonant, F. (2008). L’ Audiodescription. Principes et orientations. Στο: Charte de Qualité de l’Audiodescription. Paris: Conseil Supérieur de L’Audiovisuel. • Ofcom (2000). ITC Guidance on Standards for Audio Description. London: Ofcom. • Perego, E. (2019). Into the Language of Museum Audio Descriptions: A Corpus-Based Study. Perspectives 27(3), 333-349. • Remael, A., Reviers, N. και Vercauteren, G. (eds.) (2015). Pictures painted in words: ADLAB Audio Description guidelines. Trieste, EUT Edizioni Università di Trieste. • Reviers, Ν. (2017). Audio Description in Dutch. A corpus-based study into the linguistic features of a new, multimodal text type. Διδακτορική διατριβή: University of Antwerp.
Γλώσσα:	Ελληνικά
Τόπος δημοσίευσης:	Κερκυρα, Ελλάδα
Σελίδες:	413
Θεματική κατηγορία:	[EL] Ανθρωπιστικές επιστήμες, διεπιστημονική προσέγγιση[EN] Humanities, interdisciplinary
Λέξεις-κλειδιά:	ακουστική περιγραφή; ακουστικοί υπότιτλοι; πολυαισθητηριακή προσέγγιση; προσβασιμότητα; οπτικοακουστική μετάφραση; ξενόγλωσσες ταινίες; διασημειωτική μετάφραση; stop-motion animation
Κάτοχος πνευματικών δικαιωμάτων:	© Ισμήνη Καραντζή, 2023
Όροι και προϋποθέσεις δικαιωμάτων:	CC-Αναφορά Δημιουργού-Μη εμπορική χρήση-Όχι παράγωγα έργα
Διατίθεται ανοιχτά στην τοποθεσία:	https://www.didaktorika.gr/eadd/handle/10442/54733
Σημειώσεις:	Το έργο συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση», στο πλαίσιο της Πράξης «Ενίσχυση του ανθρώπινου ερευνητικού δυναμικού μέσω της υλοποίησης διδακτορικής έρευνας» (MIS-5000432), 2 ος κύκλος, που υλοποιεί το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ).
Εμφανίζεται στις συλλογές:	Υποψήφιοι διδάκτορες