Παρακαλώ χρησιμοποιήστε αυτό το αναγνωριστικό για να παραπέμψετε ή να δημιουργήσετε σύνδεσμο προς αυτό το τεκμήριο:
https://hdl.handle.net/123456789/757| Τύπος: | Διδακτορική διατριβή |
| Τίτλος: | Οικολογικά κίνητρα και περιβαλλοντικά υπεύθυνη συμπεριφορά: δημιουργία και επικύρωση μιας νέας κλίμακας και εφαρμογή της στο πλαίσιο της θαλάσσιας βιοποικιλότητας, με την ταυτόχρονη διερεύνηση των αξιών που αποδίδονται σε αυτήν |
| Συγγραφέας: | [EL] Γκαργκαβούζη, Αναστασία[EN] Gkargkavouzi, Anastasia |
| Ημερομηνία: | 2020 |
| Περίληψη: | Κεντρικό σκοπό της παρούσας διδακτορικής διατριβής αποτέλεσε η κατασκευή ενός καινοτόμου ψυχομετρικού εργαλείου- κλίμακας για την καταγραφή και τη μέτρηση των κινήτρων που παρακινούν τα άτομα να αναπτύξουν φιλοπεριβαλλοντική συμπεριφορά. Ως επιμέρους στόχος τέθηκε η διερεύνηση των πολλαπλών προβλεπτικών παραγόντων των περιβαλλοντικών πρακτικών στην ιδιωτική σφαίρα και η αποτύπωσή τους σε ένα ενιαίο μοντέλο, καθώς και η διερεύνηση των δημοσίων αντιλήψεων για το θαλάσσιο περιβάλλον, ως ειδική περίπτωση μελέτης του περιβαλλοντικού προφίλ των πολιτών. Εργαλείο για τη συλλογή των εμπειρικών δεδομένων αποτέλεσαν τα ερωτηματολόγια αυτό-συμπλήρωσης. Συνολικά συλλέχθηκαν επτά (7) δείγματα πληθυσμού μέσω της εφαρμογής δειγματοληπτικών μεθόδων πιθανότητας. Συγκεκριμένα, εφαρμόστηκε τυχαία συστηματική δειγματοληψία και πολυσταδιακή στρωματοποιημένη δειγματοληψία για τη συλλογή πανελλαδικού αντιπροσωπευτικού δείγματος. Η στατιστική επεξεργασία των εμπειρικών δεδομένων βασίστηκε σε Πολυμεταβλητές Μεθόδους Ανάλυσης, συμπεριλαμβανομένων της Διερευνητικής Παραγοντικής Ανάλυσης, της Ανάλυσης κατά Συστάδες, της πολλαπλής παλινδρόμησης, της Επιβεβαιωτικής Παραγοντικής Ανάλυσης, και κυρίαρχα των Μοντέλων Δομικών Εξισώσεων. Επιπρόσθετα, για την εξέταση της αξιοπιστίας των μεταβλητών χρησιμοποιήθηκαν οι δείκτες Cronbach α και ο ενδοταξικός συντελεστής συσχέτισης, καθώς και ο δείκτης Σύνθετης Αξιοπιστίας. Η ύπαρξη εγκυρότητας δομής βασίστηκε στη διερεύνηση της συγκλίνουσας εγκυρότητας και της εγκυρότητας διάκρισης. Η συγκλίνουσα εγκυρότητα ελέγχθηκε με τον υπολογισμό της Μέσης Εξαχθείσας Διασποράς για κάθε λανθάνουσα μεταβλητή, την εξέταση των τιμών των πλήρως τυποποιημένων φορτίσεων των δομικών στοιχείων, και του αντίστοιχου επιπέδου στατιστικής σημαντικότητας. Η εξέταση της εγκυρότητας διάκρισης βασίστηκε στον υπολογισμό των συσχετίσεων ανάμεσα στις παρατηρούμενες ή τις λανθάνουσες μεταβλητές, στον υπολογισμό της Μέγιστης Κοινής και της Μέσης Κοινής Διακύμανσης, και στη σύγκρισης της τετραγωνικής ρίζας της Μέσης Εξαχθείσας Διασποράς με τις συσχετίσεις μεταξύ των λανθανουσών μεταβλητών. Παράλληλα, τα δεδομένα εξετάστηκαν για την ύπαρξη τεχνητής συνδιακύμανσης που οφείλεται στη μεροληψία της κοινής μεθόδου, με χρήση της τεχνικής της εισαγωγής ενός κοινού λανθάνοντα παράγοντα και του τεστ κατά έναν παράγοντα του Harman. Πραγματοποιήθηκε ακόμη έλεγχος ισοδυναμίας για τη σύγκριση υποομάδων υποκειμένων του δείγματος και τον εντοπισμό ενδεχόμενων διαφοροποιήσεων σε επίπεδο μετρικού ή δομικού μοντέλου. Συγκεκριμένα ελέγχθηκαν τρία είδη ισοδυναμίας, η Διαμορφούμενη Ισοδυναμία, η Μετρική Ισοδυναμία, καθώς και η σύγκριση ομάδων με χρήση μέσων δομών, μέσω της σύγκρισης των τιμών του συγκριτικού δείκτη προσαρμογής CFI και της χ2 μετρικής. Η κατασκευή της νέας κλίμακας των περιβαλλοντικών κινήτρων εν ονόματι MEPS (Mutli-Motives toward Environmental Protection Scale) περιλάμβανε τέσσερα βασικά στάδια: ενδελεχή βιβλιογραφική ανασκόπηση των κινήτρων και των διαστάσεών τους, ανάπτυξη μίας αρχικής δεξαμενής ενδεικτών για τη μέτρηση των κινήτρων, αξιολόγηση των εν λόγω ενδεικτών από ομάδα ειδικών, και διεξαγωγή διαδοχικών ερευνών σε δείγματα πληθυσμού για την εξέταση των ψυχομετρικών ιδιοτήτων του προτεινόμενου εργαλείου. Οι διαδοχικές έρευνες είχαν ως στόχο: (α) να διερευνηθεί η παραγοντική δομή της κλίμακας MEPS, (β) να επιβεβαιωθεί η ανακύπτουσα παραγοντική δομή και να εξεταστεί η αξιοπιστία και η δομική εγκυρότητα του εργαλείου, (γ) να ελεγχθεί η αξιοπιστία ελέγχου – επανελέγχου της MEPS, και (δ) να εφαρμοστεί η κλίμακα σε αντιπροσωπευτικό δείγμα πληθυσμού. Τα συνολικά αποτελέσματα υπέδειξαν ότι η κλίμακα MEPS περιλαμβάνει συνολικά 28 ενδείκτες και αποτυπώνει επτά (7) διαστάσεις: ηδονικά, κανονιστικά, εγωιστικά, αλτρουιστικά, βιοσφαιρικά, δυνητικά προσοδοφόρα κίνητρα και αντικίνητρα. Χαρακτηρίζεται από υψηλή αξιοπιστία και εγκυρότητα δομής, με την τελευταία να προκύπτει από την επιβεβαίωση ύπαρξης συγκλίνουσας εγκυρότητας και εγκυρότητας διάκρισης. Διαπιστώθηκε ακόμη ότι η νέα κλίμακα διαθέτει εγκυρότητα κριτηρίου, όπως προέκυψε από τις υψηλές παρατηρούμενες συσχετίσεις μεταξύ των επτά κατηγοριών κινήτρων και της εννοιολογικής κατασκευής της αυτοαποτελεσματικότητας που χρησιμοποιήθηκε ως μεταβλητή-κριτήριο. Επιπλέον, τα αποτελέσματα συνηγόρησαν στην ύπαρξη διαμορφούμενης, μετρικής και δομικής ισοδυναμίας μεταξύ των ομάδων με κριτήριο το φύλο, ενώ το προτεινόμενο επταμερές μοντέλο κατέστη αξιόπιστο για τον εντοπισμό διαφορών μέσων δομών. Όσον αφορά τους επιμέρους στόχους της διατριβής, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η περιβαλλοντική συμπεριφορά αντανακλά δύο βασικές διαστάσεις, τις συμπεριφορές στην ιδιωτική και τη δημόσια σφαίρα, οι οποίες διακρίνονται περαιτέρω σε έξι (6) κατηγορίες: πολιτικός ακτιβισμός, στήριξη πολιτικών, ανακύκλωση, μεταφορές, οικιστική συμπεριφορά και καταναλωτικές συνήθειες. Ακόμη, διαπιστώθηκε ότι η περιβαλλοντική συμπεριφορά δύναται να προβλεφθεί αποτελεσματικά από ένα ενιαίο μοντέλο, ενώ διαθέτει πολλαπλούς- τόσο άμεσους, όσο και έμμεσους- προβλεπτικούς παράγοντες, όπως είναι τα κίνητρα, η σύνδεση με τη φύση, η περιβαλλοντική κοσμοθεώρηση, η περιβαλλοντική ανησυχία, η ατομική ταυτότητα, η αντίληψη των συνεπειών, οι προσωπικές και κοινωνικές νόρμες, η γνώση, ο αντιληπτός έλεγχος επί της συμπεριφοράς, οι στάσεις, οι αξίες, οι πεποιθήσεις, οι συνήθειες, και κυρίαρχα η πρόθεση. Στον αντίποδα, διαπιστώθηκε ότι μία σειρά ψυχολογικών και δομικών εμποδίων δρουν ανασταλτικά αναφορικά με την υιοθέτηση της περιβαλλοντικής συμπεριφοράς και περιλαμβάνουν την άρνηση ύπαρξης του προβλήματος, τις διαπροσωπικές επιρροές, τους αντικρουόμενους στόχους και τις επιδιώξεις, την προσχηματική υποστήριξη, την έλλειψη οικονομικών πόρων, τη διαθεσιμότητα του χρόνου, και την υπάρχουσα υλικοτεχνική υποδομή. Ακόμη, αποδείχθηκε ότι τα ισχυρά περιβαλλοντικά κίνητρα μειώνουν το βαθμό επίδρασης των διαφόρων εμποδίων στην πρόθεση ανάπτυξης φιλο-περιβαλλοντικής συμπεριφοράς, τα οποία με τη σειρά τους ενισχύονται από την ύπαρξης περιβαλλοντικής γνώσης, ενώ η γνωστική διεργασία της διαπραγμάτευσης επιδρά θετικά στην πρόθεση συμπεριφοράς και συγχρόνως επηρεάζεται αρνητικά από την ύπαρξη ενισχυμένων εμποδίων. Όσον αφορά την ειδική πτυχή του θαλάσσιου περιβάλλοντος, οι πολίτες παρουσίασαν θετικές στάσεις, αναγνώρισαν τόσο την αξία χρήσης όσο και την αξία μη χρήσης του- με τη χρηστική διάσταση να υπερτερεί-, ανέδειξαν τη ρύπανση ως την κυρίαρχη απειλή της θαλάσσιας βιοποικιλότητας, παρουσίασαν αυξημένο βαθμό εμπιστοσύνης στην επιστημονική κοινότητα ως προς τον υποστηρικτικό της ρόλο στο σχεδιασμό και την εφαρμογή μέτρων διαχείρισης ή περιβαλλοντικών πολιτικών, ενώ ανέδειξαν τη χρησιμότητα της συστηματικής πληροφόρησης του κοινού, της εκπαίδευσης για την αειφορία και της επιστημονικής έρευνας στην κατεύθυνση του περιορισμού της υποβάθμισης του θαλάσσιου περιβάλλοντος σε μακροπρόθεσμη βάση. Συνολικά, η έρευνα απέδειξε ότι η κλίμακα MEPS συνιστά ένα πρωτότυπο και ολιστικό εργαλείο για τη μέτρηση των περιβαλλοντικών κινήτρων και συνεισφέρει στη διεθνή βιβλιογραφία της Περιβαλλοντικής Ψυχολογίας που εστιάζει στη μελέτη και πρόβλεψη της περιβαλλοντικής συμπεριφοράς. Επιπρόσθετα, τόσο η κλίμακα MEPS όσο και τα μοντέλα ερμηνείας της περιβαλλοντικής συμπεριφοράς και των προθέσεων, προσφέρουν χρήσιμα δεδομένα αφενός για το σχεδιασμό και την εφαρμογή στρατηγικών αλλαγής της συμπεριφοράς στην κατεύθυνση της οικολογικής πολιτειότητας, και αφετέρου για την υποστήριξη του έργου των υπευθύνων χάραξης περιβαλλοντικής πολιτικής στην προσπάθεια μεγιστοποίησης της κοινωνικής αποδοχής, την ενεργό συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων, και εν τέλει την αύξηση της αποτελεσματικότητάς των προωθούμενων πολιτικών. |
| Γλώσσα: | Ελληνικά |
| Τόπος δημοσίευσης: | Βόλος, Ελλάδα |
| Σελίδες: | 712 |
| Θεματική κατηγορία: | [EL] Ψυχολογία, γενικά[EN] Psychology, general [EL] Επιστήμες περιβάλλοντος[EN] Environmental Sciences |
| Λέξεις-κλειδιά: | Περιβαλλοντικά κίνητρα; Περιβαλλοντική συμπεριφορά; Δημόσιες αντιλήψεις; Θαλάσσια βιοποικιλότητα; Μοντέλα Δομικών Εξισώσεων |
| Κάτοχος πνευματικών δικαιωμάτων: | © Γκαργκαβούζη Αναστασία © Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ) |
| Διατίθεται ανοιχτά στην τοποθεσία: | https://www.didaktorika.gr/eadd/handle/10442/46947 |
| Εμφανίζεται στις συλλογές: | Υποψήφιοι διδάκτορες |
Αρχεία σε αυτό το τεκμήριο:
Το πλήρες κείμενο αυτού του τεκμηρίου δεν διατίθεται προς το παρόν από το αποθετήριο